Những điều người Nhật không bao giờ làm với chén đĩa – và bạn cũng nên biết!

Tại Nhật Bản, văn hóa ẩm thực không chỉ thể hiện qua món ăn mà còn thể hiện rõ qua cách sử dụng chén đĩa. Mỗi chiếc bát, mỗi đôi đũa, mỗi chiếc đĩa đều mang một ý nghĩa và được đối xử với sự tôn trọng nhất định.

Người Nhật tin rằng cách bạn cầm, đặt và dùng chén đĩa chính là cách bạn thể hiện sự tôn trọng với món ăn, người nấu và những người cùng bàn. Vì vậy, họ luôn tránh những hành động được xem là bất lịch sự hay “kém duyên” trên bàn ăn – dù là vô tình.

Dưới đây là những điều người Nhật không bao giờ làm với chén đĩa, và nếu bạn cũng yêu thích sự chỉn chu và tinh tế trong từng bữa cơm – thì rất nên ghi nhớ.

Không gác đũa lên miệng chén hoặc đĩa

Một trong những điều tối kỵ trong văn hóa bàn ăn Nhật Bản là gác đũa trực tiếp lên miệng chén hoặc đĩa. Hành động này bị xem là thiếu lịch sự và không tôn trọng đồ ăn, thậm chí còn mang ý nghĩa tiêu cực trong văn hóa tín ngưỡng (liên tưởng đến việc cúng tế).

Thay vào đó, người Nhật sử dụng một vật nhỏ gọi là hashioki (gác đũa) – thường làm từ sứ, gỗ, đá hoặc tre – để đặt phần đầu đũa khi không sử dụng. Chi tiết nhỏ này thể hiện sự nhẹ nhàng, sạch sẽ và lịch thiệp, khiến bàn ăn trở nên gọn gàng và đẹp mắt hơn rất nhiều.

Không kéo lê chén đĩa trên mặt bàn

Người Nhật luôn có thói quen nhấc nhẹ chén đĩa bằng hai tay khi cần di chuyển, kể cả với đĩa nhỏ hoặc khay. Việc kéo trượt hay đẩy đĩa trên bàn tạo ra âm thanh khó chịu, dễ làm xước mặt bàn và bị xem là thô lỗ trong văn hóa ứng xử của họ.

Ngay cả khi dọn bàn sau bữa ăn, họ cũng nhấc từng món một cách cẩn thận, thay vì gom lại và trượt xuống bồn rửa như thói quen ở nhiều nơi khác. Đây là một biểu hiện rõ ràng của sự tôn trọng không gian dùng bữa và giữ gìn vẻ đẹp của chén đĩa sứ cao cấp.

Không dùng chén đĩa làm khay đỡ hoặc vật trung gian

Trong bữa ăn, người Nhật không sử dụng chén đĩa như vật để đỡ, gắp, hoặc trung chuyển thức ăn từ đĩa này sang đĩa khác. Ví dụ, việc cầm chén cơm rồi đặt dưới món cá để gắp cho dễ là hành vi bị xem là vụng về, không đúng chuẩn mực.

Thay vào đó, họ khéo léo dùng đũa để gắp trực tiếp, hoặc nâng cả đĩa lên bằng hai tay nếu cần. Quan điểm của họ là chén đĩa có vị trí và mục đích riêng, không nên dùng sai vai trò.

Không cắm đũa thẳng đứng vào chén cơm

Hành động cắm đũa thẳng đứng vào giữa chén cơm bị xem là điều đại kỵ trong văn hóa Nhật Bản. Đây là hình ảnh gợi nhớ đến nghi lễ cúng tế dành cho người đã khuất, nên tuyệt đối không xuất hiện trên bàn ăn hằng ngày.

Ngoài ra, cũng không nên bỏ đũa hoặc thìa vào trong bát canh, để đũa chéo qua bát hoặc gác lệch. Người Nhật rất chú trọng bố cục – mọi thứ phải ngay ngắn, gọn gàng và thể hiện sự biết ơn với món ăn được dọn ra.

Không lật úp chén đĩa sau bữa ăn

Khác với nhiều nơi có thói quen úp ngược chén đĩa sau khi ăn xong (để ráo nước hoặc giữ sạch), người Nhật luôn đặt chén đĩa đúng chiều – miệng quay lên trên. Lý do không chỉ vì lịch sự mà còn mang thông điệp “tôi đã dùng hết, và tôi rất biết ơn”.

Sau khi ăn, họ thường đặt đũa ngay ngắn và nói một câu quen thuộc: “Gochisousama deshita” – Cảm ơn vì bữa ăn ngon.

Chính sự tri ân đó khiến bữa ăn Nhật trở thành một nghi lễ nhẹ nhàng, đầy cảm xúc – và chén đĩa là một phần quan trọng trong nghi lễ ấy.

Không trộn thức ăn lộn xộn trong chén

Người Nhật rất quan tâm đến hình thức trình bày món ăn, ngay cả khi ăn một mình. Mỗi món được đặt đúng vị trí, màu sắc phối hài hòa với màu đĩa. Vì vậy, việc trộn mọi thứ lại với nhau, hoặc “quậy tung” trong bát là hành động không được khuyến khích.

Họ ăn theo cách nhẹ nhàng, gắp từng món theo thứ tự và giữ hình thức món ăn gọn gàng nhất có thể – như một cách giữ gìn thẩm mỹ và tôn trọng công sức người nấu.

Không chồng đĩa lên nhau bừa bãi khi dọn

Sau bữa ăn, nhiều người có thói quen chồng chén đĩa lên nhau để tiện dọn rửa. Nhưng với người Nhật, điều đó không phù hợp với những bộ đồ sứ cao cấp – vì dễ gây xước men, nứt viền và mất dáng sản phẩm.

Họ sẽ lau sạch từng chiếc rồi xếp cẩn thận, tránh va chạm mạnh và không để chồng đĩa quá cao. Điều này không chỉ giúp duy trì độ bền và vẻ đẹp của sản phẩm, mà còn thể hiện tính cách chỉn chu, ngăn nắp và biết trân trọng đồ dùng hằng ngày.

Dùng chén đĩa đúng cách không đơn thuần là học theo phép lịch sự Nhật Bản, mà còn là học cách sống tinh tế và trân trọng từng khoảnh khắc trong bữa ăn. Những hành động nhỏ – như không gác đũa bừa, không lật úp chén, không kéo đĩa – đều giúp chúng ta thể hiện sự biết ơn và giữ gìn thẩm mỹ văn hóa ẩm thực.

Khi bạn lựa chọn một bộ chén đĩa Noritake – tức là bạn đang lựa chọn sự thanh lịch, chuẩn mực và giá trị vượt thời gian. Xem ngay tại: https://e-noritake.com/cua-hang/